فروش چمدانی کتاب‌ قاچاق در صف‌های بنزین و تره‌بار

به گزارش ایوان کتاب قاچاقچیان کتاب که طی چهار–پنج سال اخیر با در دست گرفتن نبض بازار کتاب، تلاش می‌کنند از هر فرصتی برای ارائه و عرضه کتاب‌های تقلبی خود اقدام کنند، این‌بار پس از حضور در صف‌های واکسیناسیون، به سراغ صف‌های مترو، میادین میوه و تره‌بار، پمپ‌بنزین‌ها و سایر مراکز پرتردد و صف مراجعان می‌روند.

سابقه فعالیت آن‌ها به سال‌ها قبل برمی‌گردد به‌طوری که مدیر نشر ققنوس در یک گفت‌وگوی رسانه‌ای سابقه اولین شکایت خود از قاچاقچیان کتاب را در سال ۱۳۹۲ اعلام کرده است،‌ جریانی که آرام‌آرام زیر پوست صنعت نشر خزید و با شناسایی نقاط قوت و ضعف آن، بر مبنای جعل و کپی‌کاری قدرت گرفت.

وجود شبه‌ناشران و قاچاقچیان کتاب در این سال‌ها موجب شده است که نظم و تعادل بازار کتاب بر هم بخورد. راه‌اندازی کارگروه صیانت از حقوق مولفان و ناشران و برخوردهای منظم و غیرمنظم با این افراد نیز اگرچه توفیقاتی به همراه داشت اما مخل و مانعی بر سر راه قاچاقچیان کتاب نشده است؛ تا جایی که اکثرا بدون توقف در حال فعالیت‌اند.

در این میان به‌نظر می‌رسد، با وجود اختصاص شعبه‌ای مستقل و تخصصی برای تسریع در پرونده‌های قاچاق کتاب، همچنان بسیاری از احکام صادره با محتوای جرم همخوانی ندارد و پیش‌بینی جریمه‌ مالی کم، تبرئه برخی از آن‌ها و امکان خرید حبس، ادامه راه را برای قاچاقچیان کتاب چندان هم سخت نکرده است. بسیاری از اهالی نشر نیز از قوه قضائیه درخواست دارند که برخورد با مجرمان قاطعانه‌تر باشد تا آن‌ها حتی فکر تکرار دوباره خطای خود را هم نکنند.

قاچاقچیان کتاب هر روز با روش‌های جدید خود را به روزرسانی می‌کنند تا آسیب کمتری ببینند و بازار فروش کتاب‌هایشان را تحت هر شرایطی داشته باشند؛ هم مجازی و هم حضوری، زیرا پدیده قاچاق کتاب به حدی برایشان منافع مالی دارد که به سادگی نمی‌توان جلوی آن‌ها را گرفت و از هر دریچه‌ای که با آن‌ها برخورد شود،‌ آن‌ها از دریچه دیگر وارد می‌شوند و راهی تازه برای رخنه‌کردن در دل صنعت نشر پیدا می‌کنند.

ابداع شیوه‌های جدید
علی اسماعیلی، مدیر انتشارات و کتابفروشی علم و صنعت در گفت‌وگو با ایبنا با بیان اینکه قاچاق کتاب و آثار کپی‌شده به یک روش عادی برای خودشان و مردم تبدیل شده است، گفت: به‌نظر می‌رسد بعد از این همه سال تلاش و برخورد با این افراد و ادامه داشتن فعالیت آن‌ها، قبح و زشتی این کار ریخته است؛ به‌طوری هر چند وقت یکبار یک شیوه جدید ابداع می‌کنند.

وی در این زمینه توضیح داد: در ابتدا کتاب‌های ناشران را با قیمت بالاتر و اسم مترجم جدید چاپ می‌کردند، بعد تخفیف۴۰ تا ۵۰ درصدی روی آن می‌گذاشتند و توسط بساط‌گستران می‌فروختند. در ادامه که با دستفروشان برخورد شد، سراغ شرکت‌ها و کارخانه‌ها رفتند.

اسماعیلی با بیان اینکه شناسایی خلاء‌های موجود از جمله شگردهای این قاچاقچیان است، عنوان کرد: به تازگی که ماموران امنیت روی فعالیت آن‌ها نظارت جدی دارند، فاصله خود را از میدان انقلاب زیاد کرده‌اند و با چمدان‌های مسافرتی به متروها، میادین تره و بار، پمپ بنزین‌ها و هر نقطه‌ای که مردم و صف باشد می‌روند.

وی با اشاره به وضعیت کنونی صنعت نشر در حوزه‌های مختلف، گفت: فعالان صنعت نشر شامل ناشران و کتاب‌فروشان اما در میان همه این هجمه‌ها و تلاش‌های قاچاقچیان کتاب تلاش می‌کنند که با سود پایین‌تر به حیات خود ادامه بدهند و کار خود را ادامه بدهند.

اسماعیلی دلزدگی ناشران را یک آفت جدی و مهم در این زمینه دانست و افزود: تهیه و تولید ترجمه‌های جدید،‌ ارائه آثار باکیفیت و کتاب‌های مهم و کاربردی برای بسیاری از ناشران پرریسک است، زیرا هر لحظه بیم دارند که قاچاقچیان به سراغ جعل کتا‌ب‌هایشان بیایند.

وی با بیان اینکه مردم به دلیل شرایط اقتصادی به دنبال خریداری کتاب با قیمت پایین هستند، گفت: نباید فراموش کنیم که امروز قیمت کتاب به دلیل هزینه‌های جانبی تولید، خیلی بالا رفته است اما قطعا اگر مردم بدانند که کتاب‌های تخفیفی، همان آثار قاچاق هستند قطعا استقبال از آن‌ها کمتر می‌شود، تجربه‌ای که درباره فیلم‌ها و سریال‌های قاچاق رخ داد.

به گفته اسماعیلی، اطلاع‌رسانی در رسانه‌های تصویری و مطبوعات به صورت مستمر و دراز مدت باید انجام شود تا مردم حساس شوند و نسبت به تبعات خریداری کتاب‌های قاچاق آگاه شوند، زیرا کتاب نسبت به بسیاری از کالاهای فرهنگی گردش سود پایین‌تری دارد.

سخن آخر..
نگاهی به رشد فعالیت قاچاقچیان کتاب طی این سال‌ها نشان می‌دهد که این شبکه اقدامات هدفمندی را برای شناسایی بازار هدف و نیاز مخاطبان خود در بازار انجام داده است و فقط تخفیف‌های ۵۰ درصدی راز فروش و ماندگاری آن‌ها در این مدت نبوده است، بلکه تبلیغات و توزیع حرفه‌ای کتاب توسط شبکه مویرگی آن‌ها در سراسر کشور نشانگر آشنایی کامل آن‌ها با بازار کتاب است و این‌طور که بازار پررونق آن‌ها نشان می‌دهد در آینده‌ای نزدیک این شبه‌ناشران فعالیت خود را به صورت صنعتی ادامه می‌دهند.

به نظر می‌رسد در این میان لزوم بازنگری در اعطای مجوز به ناشران یا تمدید پروانه نشر ناشران و بررسی کتاب‌های منتشر شده آ‌ن‌ها می‌تواند راهکار بسیار خوبی برای محدود کردن فعالیت شبه‌ناشران باشد. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید در تمدید پروانه نشر ناشرانی که با کپی‌کاری و کتابسازی اقدام به نشر کتاب می‌کنند، به صورت جدی برخورد کند یا اینکه محرومیت‌هایی برای این ناشران در نظر گرفته شود.