تجهیز ۱۱۰ کتابخانه سازمان فرهنگی هنری شهرداری به بیش از ۲۰ هزار نسخه کتاب

سالن‌های مطالعه کتابخانه‌های سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، به‌عنوان یکی از فعال‎‌ترین و پرترددترین بخش‌‏های حوزه کتاب و کتابخوانی با ورود کرونا تعطیل و ۱۱۰ کتابخانه سازمان به وضعیتی دچار شد که از ابتدای تأسیس تا آن زمان تجربه نکرده بود؛ خلوتی. سالن مطالعه کتابخانه همیشه جای ساکتی بود اما خلوت نه. کرونا، خلوتی و سکوت را همزمان به کتابخانه‌ها برد اما این موضوع موجب تعطیلی فعالیت‌ها نشد و برنامه‌های زیادی درحاشیه اقدامات و فعالیت کتابخانه‌ها پیش‌بینی شد.
 
در روزهای کرونایی در کتابخانه‌‏ها تعداد ۸ هزار و ۳۰۳ عنوان برنامه ترویج کتابخوانی شامل ۶ هزار و ۴۷۳ عنوان تولید محصول، یک‌هزار و ۶۰۷  عنوان کارگاه و نشست، ۲۲۳ مسابقه کتابخوانی و دیگر برنامه‌های ترویج کتابخوانی در فضای مجازی اجرا شد.
 
به همین بهانه درباره وضعیت این روزهای کتابخانه‌های سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران با عباس باباخانیان، مدیر امور کتابخانه‏‌های این سازمان و  نویسنده کتاب «مبانی مدیریت فرهنگی» به گفت‌وگو نشستیم، باباخانیان، مدرس و مربی دوره مهارت‌های ارتباطی و توسعه فردی است و در این مصاحبه با او درباره وضعیت و برنامه‌های کتابخانه‌های سازمان به گفت‏‌وگو نشستیم.
 
مساله اصلی کتابخانه‏‌های سازمان فرهنگی هنری شهرداری چیست و راه حل شما برای آن، چه خواهد بود؟
طی بررسی‌ها و جلسات متعددی که با مدیران مناطق و رؤسای کتابخانه‌ها و همکاران مدیریت امور کتابخانه‌ها داشتم، متوجه سه ضلعِ تأمین کتاب و منابع کتابخانه‌ای، تأمین و نوسازی تجهیزات و کمبود نیروی کتابدار در کتابخانه‌ها شدم که پس از پیگیری‌ها، ۲ ضلع آن تا حدودی تأمین شد. اولین مساله، تأمین و خرید کتاب‌های جدید و به‌روز مورد نیاز مخاطبان کتابخانه‌ها بود که با مساعدت و حمایت‎‌های ریاست سازمان و معاون محترم فرهنگی و نیز پیگیری‌های انجام شده، در سال جاری تعداد ۲۰ هزار و ۵۴۲ نسخه کتاب به ارزش ۱۰ میلیارد و ۸۲ میلیون و ۵۱۲ هزار ریال بر‌اساس نیاز واقعی مخاطبان کتابخانه‌ها، از سوی باغ کتاب تهران، تهیه و تحویل کتابخانه‌ها شد. همچنین با همکاری بنیاد علمی آموزشی قلم‌چی در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ بر مبنای نیاز مخاطبان به تعداد ۱۹هزار و ۳۶۱ نسخه کتاب به ارزش ۱۳میلیارد و ۴۰۰ میلیون ریال به‌صورت مشارکت جذب‌ شده به کتابخانه‌ها اهدا شد.
 
و مساله دیگر چه بود؟
دومین مساله، یعنی تأمین و نوسازی تجهیزات کتابخانه‌های سازمان؛ با عنایت به شرایط و وضعیت مالی سازمان؛ جذب مشارکت‌های برون‏‌ سازمانی و خیرین در دستور کار مدیریت امور کتابخانه‌ها قرار گرفت که در این خصوص نیز با همکاری بنیاد علمی آموزشی قلم‌چی و خیران، تجهیزات سالن‌های مطالعه ۱۳ باب کتابخانه با اولویت مناطق جنوبی و کم‏‌برخوردار تأمین شد و طی پیگیری‌ها و تعاملات صورت گرفته تا پایان سال جاری نیز تعداد ۱۰ باب کتابخانه دیگر تجهیز و نوسازی خواهد شد؛ ضمن اینکه ۲ باب کتابخانه، ویژه کودکان و نوجوانان نیز افتتاح و راه‌اندازی می‌شود.
 
وضعیت کتابخانه‏‌ها و کتابداران در ایام کرونا چطور بود؟
اگرچه خدمات حضوری کتابخانه‏‌ها در ایام کرونا محدود شد، فعالیت‌های ترویج کتابخوانی تعطیل نشد. دربازه دو سالی که ویروس کرونا شیوع پیدا کرد کتابخانه‏‌ها تعداد ۸ هزار و ۳۰۳ عنوان برنامه ترویج کتابخوانی شامل ۶ هزار و ۴۷۳ عنوان تولید محصول، یک‌هزار و ۶۰۷  عنوان کارگاه و نشست، ۲۲۳ مسابقه کتابخوانی و دیگر برنامه‌های ترویج کتابخوانی در فضای مجازی اجرا کردند و از طرفی فعالیت‌هایی ازجمله، رف‌خوانی بیش از ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار نسخه کتاب در ۹۶ کتابخانه سازمان به‌طور کامل انجام شد؛ رف‌خوانی بررسی موجودی منابع کتابخانه‌هاست.
 
در همین ایام ۸۴ هزار و ۲۲۶ نسخه کتاب فهرست‏‌نویسی، آماده‌سازی و به مخزن کتابخانه‏‌ها اضافه شد. در ۲۱ دوره مسابقه کتابخوانی کتاب‌ماه که به‌صورت مجازی برگزار شد بیش از ۱۶۶ هزار و ۱۲۱ نفر شرکت کردند. همکاران در واحد ترویج فرهنگ کتابخوانی و خدمات فنی مدیریت امور کتابخانه‌ها تعداد ۷ هزار و ۲۹۷ مورد، بررسی کتاب و ارائه مجوز به منظور اجرای برنامه‌‏ها و فعالیت‌های ترویجی مناطق ازجمله؛ معرفی کتاب، نقد و بررسی، رونمایی و … در فضای مجازی داشتند.
 
کتابخانه‌ها از چه زمانی فعال شدند و الان وضعیت سالن‌های مطالعه چگونه است؟
با خارج شدن شهر تهران از وضعیت قرمز کرونایی، فعالیت‌ کتابخانه‏‌ها با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی از سر گرفته شد و در بخش‌هایی از کتابخانه‏‌ها نظیر سالن‌‏های مطالعه که تردد و تجمع مخاطبان ممکن بود سلامت شهروندان را به مخاطره بیندازد؛ در فاز اول با ۳۰ درصد ظرفیت ارائه خدمات خود را آغاز کردند. در ابتدا ساعت کار کتابخانه‌‏ها طبق روال اداری در نهایت تا ساعت ۱۵ تعیین شد؛ اما از ابتدای آذرماه با توجه به درخواست‌های مکرر اعضا و قرار گرفتن شهر تهران در وضعیت آبی کرونایی، ساعت کار کتابخانه‏‌های درجه یک، دو و سه تا ساعت ۲۰ شب افزایش داده شد و برخی از کتابخانه‏‌ها نیز بنا به درخواست مخاطبان تا ساعت ۲۲ ارائه خدمات کتابخانه‌ای خود را افزایش دادند.
 
همچنین طی بازدید شبانه‌ای که به همراه ریاست سازمان از کتابخانه شهید آوینی در منطقه ۴ داشتیم، اعضای آن کتابخانه درخواست افزایش ساعت سالن مطالعه را داشتند که با موافقت ریاست سازمان، این کتابخانه در طول هفته تا ساعت ۲۴ و روزهای جمعه نیز تا ساعت ۲۰ ارائه خدمات دارد.
 
از کتابخانه دیجیتال بگویید که چیست و اینکه قرار است چه فضایی را برای کتابخانه‌‏ها فراهم کند؟
کتابخانه‌های دیجیتال، سیستم‌های مرکب و پیچیده‌ای هستند که منابع، قابلیت‌ها و خدمات کتابخانه‌های سنتی را گسترده‌تر می‌سازند و در عین حال، امکانات متنوع و بی‌شماری را در اختیار کاربران خود قرار می‌دهند. کتابخانه دیجیتال سازمان در ۱۶ بهمن ماه ۱۳۹۶ از سوی مدیریت امور کتابخانه‏‌‌ها تاسیس شد و با آدرس dtlib.ir در اختیار مخاطبان قرار گرفته است. این کتابخانه در حال حاضر شامل ۸۰ هزار عنوان کتاب لاتین و ۲۰۲ عنوان کتاب فارسی است و با هماهنگی صورت گرفته، به تازگی امکان استفاده از ۷۰۰ هزار عنوان کتاب دیجیتال آستان قدس رضوی به‌صورت رایگان برای اعضای کتابخانه‌های سازمان فراهم شده است.
 
شبکه یکپارچه کتابخانه‌‏های سازمان اکنون در چه وضعیتی قرار دارد؟
سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران با ۱۱۰ باب کتابخانه عمومی به‌صورت مستقل، غیرمستقل و تفاهم‏نامه‌ای، پرچم‏دار ارائه خدمات استاندارد کتابخانه‌ای در سطح شهر تهران است. شبکه یکپارچه کتابخانه‌‏های سازمان به‌عنوان نخستین شبکه کتابخانه‏‌های عمومی کشور در سال ۸۹ رونمایی شد. با اجرای این طرح امکان عضویت در یک کتابخانه و استفاده رایگان از خدمات و امکانات همه کتابخانه‌ها در سطح شهر تهران، برای شهروندان تهرانی، فراهم شد. با توجه به اجرای طرح موفق شبکه‏‌سازی کتابخانه‏‌های سازمان، با تدبیر شهردار وقت تهران در سال ۱۳۹۴، کتابخانه‏‌های مستقل معاونت امور اجتماعی به سازمان الحاق و با عنوان «شبکه یکپارچه کتابخانه‏‌های شهرداری تهران» شروع به فعالیت کرد و با این کار گام موثری برای حذف موازی‌کاریی‌ها و افزایش هم‌افزایی در شهرداری تهران و در نتیجه ارائه خدمات مؤثر فرهنگی در حوزه کتاب و کتابخوانی به مخاطبان، فراهم شد.
 
به نظر شما مهمترین اتفاقی که در دو سال اخیر برای کتابداران و کتابخانه‌‏ها رخ داده چه بوده است؟
درباره کتابخانه‏‌ها، همان‏‌طور که قبلا اشاره کردم، خرید کتاب‌‏های جدید و مورد نیاز اعضای کتابخانه‏‌ها و همچنین نوسازی تجهیزات کتابخانه‌ه‏ای در تعدادی از کتابخانه‌ها، از اقدامات خوبی بود که طی دو سال اخیر اتفاق افتاد. اجرای برنامه‌‏ها و تولید محصولات متنوعِ ترویجی در بستر فضای مجازی و اجرای پویش‌‏های کتابخوانی هم از دیگر رویدادهای خوبی بود که در این دوره اتفاق افتاد.
 
برای مثال در «پویش کتابخوانی ۲۰ و ۲۰» با شعار «ساعت ۲۰ هر شب ۲۰ دقیقه مطالعه کنیم» صدها هنرمند و فعال فرهنگی و بیش از ۱۰۰ هزار نفر از سراسر کشور به این پویش پیوستند یا در «باشگاه کتابخوانی ۱۰۰ تایی‌ها» که ویژه کودکان و نوجوانان در فصل تابستان سال جاری برگزار شد بیش از ۱۰۰ هزار عنوان کتاب مطالعه شد. سایر برنامه‌های حوزه کتاب نیز شامل؛ مسابقات کتابخوانی کتاب ماه، کتاب در گردش، اتوبوس کتابگرد هدهد، زیست کتابخانه‌ای، فعالیت‌های جهادی ازجمله اهدای کتاب به مناطق محروم و کم‌برخوردار و غیره بخشی از اقدامات و فعالیت‌ها بوده است.
 
در بحث تکریم از کتابداران نیز جشن کتاب‌یار بعد از حدود دو سال که به دلیل شیوع بیماری کرونا برگزار نشده بود، همزمان با هفته کتاب و کتابخوانی برگزار و پس از مدت‌ها فرصتی فراهم شد که همکاران یکدیگر را ملاقات و یک دورهمی خوبی را در روز کتابدار با حضور ریاست سازمان، ویژه کتابداران سازمان داشته باشیم. البته اینجا در پایان حرف‌هایم از همه مدیران و کتابداران کتابخانه‌های سازمان که وظایف فرهنگی خودشان را چه در ایام کرونایی علاوه بر فعالیت‏‌های یادشده، به‌صورت مجازی و نیز در ایام کنونی به‌صورت حضوری به خوبی انجام می‌دهند، تشکر و قدردانی می‌کنم.