افزایش تولیدات با کیفیت در حوزه کتاب، سایر بخش‌های فرهنگی را فعال و با کیفیت می‌کند

به گزارش ایوان کتاب وبه نقل از روابط عمومی خانه کتاب و ادبیات ایران، محمدمهدی اسماعیلی (وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی) چهارشنبه (اول دی ماه ۱۴۰۰) از دبیرخانه‌های دائمی جایزه ادبی جلال آل احمد و جشنواره بین‌المللی شعر فجر  بازدید و با اعضای هیئت علمی چهاردهمین جایزه ادبی جلال آل احمد و شانزدهمین جشنواره بین‌المللی شعر فجر گفت و گو کرد.

در این بازدید یاسر احمدوند (معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و  ارشاد اسلامی)، علی رمضانی(مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران)، غلامرضا طریقی (مدیر دفتر گسترش شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران)، قربان ولیئی (دبیرعلمی شانزدهمین جشنواره بین المللی شعر فجر)، جواد کاموربخشایش، کامران پارسی‌نژاد، حجت‌الاسلام‌والمسلمین سعید فخرزاده و مریم برادران (از اعضای هیئت علمی چهاردهمین جایزه ادبی جلال آل احمد) ناصر فیض، علیرضا قزوه، عبدالجبار کاکایی، علی‌محمد مؤدب و یوسفعلی میرشکاک (از اعضای هیئت علمی شانزدهمین جشنواره بین المللی شعر فجر) حضور داشتند. همچنین دکتر ابوالفضل حری از اعضای هیئت علمی دوره‌های گذشته جایزه ادبی جلال آل احمد نیز در این بازدید و نشست حضور داشت.

محمدمهدی اسماعیلی در ابتدای این بازدید ضمن ابراز خوشحالی از حضور در جمع اعضای هیئت علمی جوایز ادبی گفت: معتقدم افزایش تولیدات با کیفیت در حوزه کتاب سایر بخش‌های فرهنگی را فعال و با کیفیت می‌کند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: اعضای هیئت علمی این جوایز برای ایجاد جریان‌های فکری و فرهنگی برنامه ریزی و کمک کنند. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای همکاری در این زمینه آماده است. با گذشت چهل سال از انقلاب اسلامی ایران باید به جریان تولید در حوزه شعر و ادبیات توجه شود. برای تحقق این هدف باید حوزه فکری را گسترش دهیم و برای آن هزینه کنیم و ما در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آماده هرگونه همکاری در این حوزه هستیم.

توجه ویژه به افغانستان در جایزه‌های ادبی جلال و شعر فجر

در ادامه، یاسر احمدوند نیز در بازدید از دبیرخانه‌های دائمی جایزه ادبی جلال آل احمد و جشنواره بین‌المللی شعر فجر گفت: این جمع نخبگانی است و شنیدن حرف‌های شما ارزشمند است. پیشنهاد می‌کنم در این دوره از جشنواره در بخش ویژه‌ به آثار کشورهای فارسی زبان به خصوص افغانستان بپردازید.

 معاون امور فرهنگی  وزیر فرهنگ  و ارشاد اسلامی در پایان پیشنهاد کرد: دبیرخانه جشنواره بین‌المللی شعر فجر و جایزه ادبی جلال آل احمد  برای آثار برگزیده پیوست ترویجی، رسانه‌ای و اقتصادی تدارک ببیند و این موضوع را از ابعاد مختلف بررسی کند چرا که صرفا نباید به بخش نقدی این جوایز توجه کرد بلکه آثار برگزیده باید در جامعه استمرار داشته باشند.

صنعت نشر کشور بزرگترین و کلان‌ترین صنعت فرهنگی در کشور است

علی رمضانی در ادامه این دیدار ضمن معرفی دبیرخانه جایزه ادبی جلال آل احمد و جشنواره بین‌المللی شعر فجر گفت: دبیرخانه این جوایز ادبی در خانه کتاب و ادبیات ایران مستقر است. امروز نیز  جلسه هئیت علمی شانزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی شعر فجر با حضور اعضای هیئت علمی آن برگزار شد.

مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران با اشاره به سابقه جایزه ادبی جلال آل احمد گفت:  این جایزه در سال ۱۳۸۷ با مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی با هدف ارتقای زبان و ادب فارسی در چهار گروه «داستان بلند و رمان»، «مجموعه داستان‌ کوتاه»، «نقد ادبی» و «مستندنگاری» تاسیس شد. در این دوره بخش ویژه «تاریخ شفاهی» تدارک دیده‌ شده که مولد تاریخ دفاع مقدس و تدوین تاریخ انقلاب اسلامی ایران است. همچنین بخش جایزه ویژه و ویراستاری برای چهاردهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد در نظر گرفته شده است.

او همچنین درباره جشنواره بین‌المللی شعر فجر توضیح داد و گفت: این جشنواره در سال ۱۳۸۵ با هدف تعالی و ارتقای شعر امروز، جریان‌سازی ادبی و بالندگی شعر، ایجاد رقابت و انگیزه برای شاعران در سه گروه شعر بزرگسال، شعر کودک و نوجوان و درباره شعر (پژوهش‌های حوزه شعر) راه‌اندازی شد. 

 علی رمضانی در پایان گفت: مجموعه صنعت نشر کشور بزرگترین و کلان‌ترین صنعت فرهنگی از جنبه‌های مختلف اقتصادی و تعداد فعالان، حجم و تنوع تولید و سایر ابعاد است. مجموعه صنعت نشر کشور از لحاظ تعداد فعالان این حوزه مانند نویسندگان، شاعران، ناشران، کتابفروشان، کتابداران و مجموعه افرادی که در این حوزه کار می‌کنند کلان صنعت است. اما آنچه به این صنعت قوام می‌بخشد و موجب بالندگی می‌شود ادبیات است.

ضرورت توجه به کشورهای فارسی زبان در جوایز ادبی

علیرضا قزوه از دیگر میهمان‌های حاضر در این نشست با تاکید بر اینکه جوایز ادبی را نباید کوچک و محدود ببینیم گفت: در این جایزه صرفا نباید کتاب‌های چاپی مورد داوری و ارزیابی قرار بگیرند چرا که کتاب‌های چاپ سنگی و نسخ خطی در کشور وجود دارد که ما از آنها بی‌خبر هستیم. خانه کتاب و ادبیات ایران به عنوان متولی برگزاری این جوایز ادبی باید همه این کتاب‌ها را ببیند و وارد چرخه داوری کند. در این جوایز کشورهای فارسی زبان مورد غفلت واقع نشوند. در جوایز ادبی باید آثار افغانستان را ببینیم؛ حتی در این دوره می‌توانیم از زنده یاد سرور رجایی به پاس آثار ارزشمندی که منتشر کرد، یاد کنیم.

در ادامه، مریم برادران نیز در سخنانی گفت: در جایزه ادبی جلال آل احمد اثر یک نویسنده بررسی می‌شود و شخصیت نویسنده ملاک داوری و برگزیده شدن یک اثر نیست اما با این پیشنهاد که مجموعه آثار یک نویسنده در جایزه ادبی جلال مورد بررسی قرار بگیرد موافق هستم.

عبدالجبار کاکایی از دیگر حاضران در این بازدید گفت: بین اهالی کتاب بعضا مرزگذاری هایی درخصوص این جوایز وجود دارد،  وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید  برنامه‌ای برای کم رنگ کردن این مرزها داشته باشد.

جایزه ادبی جلال آل احمد باید در صدر باشد

حجت‌الاسلام‌والمسلمین سعید فخرزاده نیز با بیان این‌که در دنیا شروع نویسندگی یک شخص بعد از دریافت جایزه ملی و بین‌المللی آغاز می‌شود، گفت: هدف از برگزاری یک جایزه یا جشنواره کشف شخصیت‌های گمنام است؛ در نتیجه اختتامیه یک جشنواره نباید پایان راه باشد بلکه باید آغازی برای ادامه و پیشرفت کار نویسندگان و پژوهشگران و شاعران باشد. بنابراین باید بعد از جشنواره به خالقان آثار برگزیده و آثار آنها توجه شود چرا که صاحبان و خالقان آثار ادبی صاحب اندیشه و تفکر هستند. جایزه ادبی جلال آل احمد نباید در میان اخبار گُم یا کمرنگ شود و باید در صدر باشد.

ارسال چهار هزار اثر به دبیرخانه جشنواره بین المللی شعر فجر

غلامرضا طریقی نیز در این بازدید بیان کرد: فراخوان چهاردهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد ۲۰ مهر تا ۱۵ آبان ماه ۱۴۰۰ انجام شد. در این دوره در بخش رمان۹۱۰ عنوان، در بخش مجموعه داستان کوتاه ۲۶۰عنوان، در بخش مستندنگاری ۳۶۱ عنوان و در بخش نقد ادبی ۴۸ عنوان به دبیرخانه ارسال شده است. تعداد آثار دریافتی نشان می‌دهد که داستان کوتاه از جایگاه دوم به جایگاه سوم تنزل پیدا کرده است اما مستندنگاری پویاتر شده است. همچنین شاهد کاهش آثار دریافتی در بخش نقد ادبی هستیم که باید به این  حوزه توجه جدی شود.

 مدیر دفتر گسترش شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران ادامه داد: همزمان با چهاردهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد، پانزدهمین دوره آموزش داستان نویسی آل جلال برای داستان نویسان جوان با وجود شرایط کرونایی به صورت برخط برگزار شد که حدود ۷۰۰ نفر از سراسر کشور در ۱۳ کارگاه آموزش دیدند.

وی در ادامه به انتشار فراخوان شانزدهمین جشنواره شعر فجر از دوم آذر ماه ۱۴۰۰ اشاره کرد و گفت: شاعران، مؤلفان و ناشران تا  16 آذر ماه سال جاری آثار خود را برای دبیرخانه این جایزه ارسال کردند. در این دوره چهار هزار اثر به دبیرخانه ارسال شد که ۱۰۹۰ اثر در گروه « شعر نو (قالب‌های نیمایی و سپید)»، ۸۶ اثر در گروه «شعر محاوره»، ۹۲۲ اثر در گروه «شعر کلاسیک»، ۱۳۷ اثر در گروه «درباره شعر (پژوهش‌های حوزه شعر)» و ۳۶۴ اثر در گروه «کودک و نوجوان» مورد بررسی و داوری قرار خواهند گرفت.

غلامرضا طریقی در پایان سخنان خود بیان کرد: در سرای اهل قلم خانه کتاب و ادبیات ایران می توانیم برای کتاب های برگزیده جایزه ادبی جلال آل احمد و جشنواره بین المللی شعر فجر، جلسات رونمایی و نقد و بررسی برگزار کنیم. همچنین هیئت خرید کتاب در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می تواند کتاب های برگزیده این جوایز را خریداری کند. تفاهم نامه با صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران برای معرفی و تبلیغ آثار برگزیده این جوایز از دیگر راهکارهایی است که می توانیم برای بهتر دیده شدن و معرفی آثار برگزیده پیشنهاد دهیم که نیازمند بررسی است.

لزوم شکل‌گیری دفتر طنز

در بخش دیگر این بازدید ناصر فیض با اشاره به این‌که در ابتدا، جشنواره بخش شعر اجتماعی داشت، اظهار کرد: در آن به شعر طنز توجه می‌شد اما پس از آن چندان دیده نشد؛ به نظر من با این وضع فاجعه‌باری که در حوزه طنز وجود دارد و هر چیزی منتشر می‌شود باید به این حوزه توجه بیشتری کرد و آثار شاخصی در این زمینه معرفی شود؛ مقام معظم رهبری (مد ظله‌العالی) نیز از پیشنهاد شکل‌گیری دفتر طنز استقبال کردند و به عقیده من نیز ضروری است تا به این حوزه بیشتر توجه شود.

فقر روش شناسی در حوزه نقد ادبی

ابوالفضل حری از اعضای هیئت علمی جایزه جلال آل احمد در ادوار گذشته نیز در این بازدید گفت: داستان هایی که در حوزه نقد ادبی دریافت می شود از فقر روش شناسی رنج می برند که یکی از علت های این کمبود،  نداشتن آموزش است. در این جایزه باید کتاب های الکترونیک و کتاب های پژوهشی که منتشر نمی شوند، در جشنواره دیده شوند. همچنین باید هیئت علمی ویژه این بخش تشکیل شود تا نیروهای جوان را به خدمت بگیرد و جنبه های پژوهشی را دنبال کند؛ این موضوعات باید چشم انداز جایزه ادبی جلال آل احمد باشد.  

این پژوهشگر ادامه داد: زبان فارسی به عنوان زبان هویت و زبان افغانستان، تاجیکستان و… است؛ جایزه ادبی جلال آل احمد به عنوان یک  جایزه باید همه را دور هم جمع کند و افراد خانه نشین را دعوت به همکاری کند. جایزه ادبی جلال آل احمد را نباید صرفا ملی بدانیم بلکه باید ابعاد بین المللی آن را گسترش دهیم چرا که مرزهای ادبیات نباید بسته باشد بلکه ما به عنوان سفیران ادبیات باید مرزها را  از میان برداریم.

ابوالفضل حری در پایان گفت: آثار برگزیده جایزه ادبی جلال آل احمد باید به زبان های دیگر ترجمه شوند. اگر گروه های پژوهشی تشکیل شود، می تواند به جریان نقد ادبی در جامعه کمک کند و در این زمینه به کارگاه های آموزشی نیاز داریم.

 کامران پارسی نژاد نیز در پایان این بازدید با تائید سخنان ابوالفضل حری گفت: یکی از مهمترین دغدغه ها توجه به  پژوهش در بخش های داستان و شعر است چرا که خط فکری پژوهش بسیار مهم است و به اندیشه نویسندگان جهت می دهد. تحقق این امر نیازمند حمایت جدی متولیان امر از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تا خانه کتاب و ادبیات ایران است.